De zelfrijdende auto is wereldwijd in opkomst. Ook in België worden er tal van tests uitgevoerd met autonome voertuigen. Daarnaast past de Belgische overheid haar wetgevingen steeds verder aan om autonoom rijden te stimuleren. Volgens een onderzoek van KPMG International staat België echter niet in de lijst van landen die het meest open en bereid zijn voor autonome voertuigen. In dit artikel wordt de huidige stand van zaken rond autonoom rijden in België verduidelijkt.
Volgens de huidige Belgische wetgeving inzake zelfrijdende voertuigen moet er steeds een (menselijke) bestuurder in de wagen aanwezig zijn. Deze wet verplicht echter niet dat die bestuurder ook daadwerkelijk in het voertuig moet zitten. De bestuurder moet de eindcontrole hebben, zodat hij zo nodig kan tussenkomen en het systeem stil kan leggen. Een volledig zelfrijdende auto is dus enkel toegelaten wanneer de bestuurder alert is en op elk moment het systeem kan overnemen.
In april 2018 vermeldde de FOD Mobiliteit in een bericht op haar site dat er gecontroleerde experimenten nodig zijn voor de ontwikkeling van zelfrijdende auto's. Daarom werd er een extra bepaling opgenomen in de verkeerscode. Indien de minister van Mobiliteit het toelaat, mag een voertuig nu “volledig zelfstandig op de openbare weg rijden, met slechts één operator die op afstand vanuit een controlekamer toezicht houdt". Op die manier kunnen autoconstructeurs en technologiebedrijven nu op Belgische wegen testen uitvoeren met autonome wagens.
Tests met autonome voertuigen
Mechelen – In mei 2018 testte de stad Mechelen of een zelfrijdend voertuig kan worden ingezet voor het leveren van pakjes in de binnenstad. Het ging om de eerste test op publiek domein in Vlaanderen. Het elektrische voertuig van het Franse bedrijf Easymile legde helemaal autonoom enkele trajecten af. Er zat wel iemand in het voertuig om in te grijpen, in geval dat er iets zou mislopen. Het busje reed maximaal 10 kilometer per uur en kon tot acht uur lang rijden zonder te moeten opladen. Door nieuwe technieken in te zetten wil het bestuur van Mechelen de leefbaarheid in de stad verhogen.
Han-sur-Lesse - In september 2018 begon er voor het eerst een zelfrijdend busje met passagiers op de openbare weg te rijden. Het busje rijdt in het domein van de Grotten van Han, een toeristisch natuurcomplex gelegen in Han-sur-Lesse in Wallonië. Het voertuig kan vijftien passagiers vervoeren en rijdt in de eerste fase van de loketten naar de ingang van de Grotten van Han. Het zelfrijdende passagiersbusje legt een traject af van ongeveer vijfhonderd meter.
Luchthaven Zaventem – De Vlaamse overheid startte in 2018 een proefproject op de luchthaven van Zaventem. Het terrein zou een ideale testomgeving zijn omdat het enerzijds een reële verkeersomgeving is, maar anderzijds niet onderhevig is aan de wegcode. In mei 2019 maakte de shuttle van De Lijn en Brussels Airport haar eerste rit. Het ging echter slechts om enkele demonstratieritten zonder passagiers. In 2021 moet de zelfrijdende shuttle autonoom pendelen tussen de luchthaventerminal, de cargo bedrijvenzone en parkeerterreinen.
Brussel - Ook de Brusselse openbare vervoersmaatschappij is volop bezig met het testen van zelfrijdende busjes. Momenteel rijden er twee busjes in Woluwepark, omdat daar weinig interactie is met het gewone verkeer. Iedereen kan gratis een ritje in zo’n busje maken. Het voertuig rijdt volledig autonoom, maar ook hier is er een bestuurder aanwezig die zo nodig kan ingrijpen en naar de meningen van de passagiers peilt.
Het lijkt er dus op dat de zowel de Belgische overheid als ook verschillende instellingen als zich geleidelijk voorbereiden op een toekomst met zelfrijdende voertuigen. Autonoom rijden wordt steeds verder gestimuleerd. Maar heeft de Belg hier wel interesse voor?
Sceptisch
In 2018 voerde de Duitse toeleverancier Bosch een onderzoek uit waarin automobilisten met een rijbewijs in 13 landen, waaronder België, werden ondervraagd. Uit de resultaten bleek dat de Belgen het meest sceptisch zijn over zelfrijdende auto’s. Slechts 11% van de ondervraagde Belgen zou zijn kinderen door een autonome wagen naar school of naar de sportclub laten brengen. Samen met Duitsland scoort België het laagst van alle andere ondervraagde landen. In Brazilië zou maar liefst de helft van de ondervraagden zijn kinderen in aan zelfrijdende auto toevertrouwen.
Bovendien vinden slechts 29% van de ondervraagde Belgen dat een zelfrijdende functie een wagen aantrekkelijker maakt. Minder dan een vijfde van de Belgische respondenten gaf aan dat een zelfrijdende modus hen zou prikkelen om een nieuwe auto te kopen. In Nederland was dat bij 35% van de ondervraagden het geval, in Frankrijk bij 45% en in China zelfs bij 77% van de respondenten. Volgens Bosch Benelux lijken Belgen dus moeite te hebben om de controle over hun auto uit handen te geven. Van enkele ondersteunende functies zoals automatisch parkeren of Adaptive Cruisecontrol maken ze wel graag gebruik, maar volledig de controle te geven aan artificiële intelligentie is voor heel wat mensen een brug te ver.
Zelfs enkele verkeersdeskundigen zijn wat sceptisch tegenover autonome auto’s. Volgens mobiliteitsexpert Dirk Lauwers (UGent) zouden zelfrijdende auto’s die worden opgeroepen, meer kilometers afleggen. Bovendien zou een aantal mensen die nu niet kunnen rijden door ziekte of ouderdom plots toegang krijgen tot een eigen auto. “Als we met dezelfde mentaliteit van wagen naar zelfrijdende wagen overstappen, krijg je extra mobiliteit. Terwijl er net een nood aan beperking van individueel autoverkeer is.” Ook de shift in van autobezit naar autodelen moet gestimuleerd worden, vindt Lauwers. In Vlaanderen neemt het autogebruik momenteel toe. Dat is een uitzondering in West-Europa. Volgens Lauwers leunen we op vlak van mobiliteitscultuur dichter aan bij Roemenië dan bij Nederland.
Hoewel de zelfrijdende auto volop in ontwikkeling is, lijkt het er dus op dat de Belg op dit moment nog niet erg enthousiast is over autonoom rijden. Zelfrijdende voertuigen zullen in eerste instantie voor het openbaar vervoer en openbare diensten worden ingezet. Wanneer er in België autonome auto’s voor individueel gebruik zullen rijden, valt nog af te wachten.